Abstract:
ÖZET
Tuz madeni, elde edildiği bölge bakımından, devletler için son
derece önemli stratejik doğal bir kaynaktır. Bu bakımdan zengin bir
coğrafyaya sahip olan Osmanlı Devleti’nde, gerek Anadolu gerekse
Rumeli taraflarında geniş tuzlalar bulunmaktadır.
Temel tüketim maddelerinden olan tuz, insan hayatında önemli
bir yer işgal etmektedir. Geçmişten günümüze, gıda maddelerinin
korunmasından tutun da sanayiye kadar hemen hemen birçok alanda
istifade edilen bir emtia olmuştur.
Osmanlı Devleti, bu değerli madenin çıkarıldığı tuzlaları, diğer
alanlarda olduğu gibi miri arazi statüsüne almıştır. Devletin tekelinde
olan tuzlalarda, üretimi korumaya yönelik tuz yasaknameleri
düzenlenmiştir. Osmanlı Devleti, koymuş olduğu kanunlarla gıda ve
ticaret maddesi olan tuzun, hem taşınma hem de pazarlanma
denetimini elinde tutmuştur. Tuz; Eflak, Erdel, Boğdan ve Macaristan
topraklarından çıkarıldıktan sonra, Osmanlı’nın Tuna havzası ile
birlikte İstanbul’a gönderilerek, reayanın ihtiyacı giderilmeye
çalışılmıştır. Hatta İstanbul’da sarayda kullanılan tuz, Eflak
topraklarından tedarik edilmiştir. Voyvodalıkların önde gelen gelir
kaynakları arasında olan tuz, aynı zamanda Tuna iskelelerinin en
önemli kazançları arasında yer almıştır.
Devlet, uygulamaya aldığı bazı vergilerle birlikte özellikle tuz ya da
tuzla hukukuna dikkat etmiştir. Kayıt dışı kazanç elde etmek amacıyla
kaçakçılık yapan tacirlerin bu faaliyetlerini önlemeye yönelik hukuki
düzenlemeler caydırıcı olmuştur.
Osmanlı kanunnamelerini temel alarak yaptığımız bu
çalışmamızda; 15-16. yüzyıllarda Tuna havzasındaki tuz üretimi,
nakliyesi, ticareti, tuza yönelik vergiler, yasaknameler, tuzla hukuku,
tuz alış-verişi ve kullanım alanı üzerinde durulmuştur.
ABSTRACT
Salt mine is a natural strategic resource forthe states in terms of
theregi on which they were obtained. In this regards, having a rich
geography, the Ottoman State has had wide salts both in Anatolia and
Rumelia.
Salt, one of the basic consumer goods, occupies a significiant
place in human life. From past to present, from the protection of food
stuff to almost as many in the industry, the salt has been exploited in
the area. It has been a commodity in lots of are as such as the
protection of food stuffs, industry from the past to the present.
The Ottoman State, kept under control by the laws of the salt the
food and the commerce clause as well as the marketing and
transportation. Salts after removal from Wallachia, Transylvania,
Moldavia and Hungary was sent to İstanbul with the Danube basin and
is tried to resolve the needs of the area. Even the salt used in the palace
in İstanbul has been supplied from the territory of Wallachia.
Voivodeship’s one of the lesding sources of income, the salt is also one
the most significant gains of Danube quay.
State put into practice some of the tax law with particular
attention to salt or salts. In order to gain unregistered traffickers
smuggling of legal regulations for the prevention of these activities have
been a deterrent.
The Ottoman State has taken salt areas in which are remevoed
the precious metal as well as in other areas on the status of demense.
State monopoly in salt production which is regulated to protect the salt
was forbidden. The law banning salt which is in the hand of state
monopoly has been arranged in order to protect salt production.
The area which have been focused on comprising the production
of salt in the Dunabe basin, its transportation, trade, taxes, it
forbiddenig, salt law, the use of salt etc
