Abstract:
Pimpinella (Apiaceae) yaklaşık 150 türü bulunan bir üyedir. Bu cins, P. peregrina türü de bunlar arasında olmak
üzere Türkiye’de 23 tür ile temsil edilmektedir.. Bu cinse ait türler Anadolu’da geleneksel olarak aperitif,
sakinleştirici ve diüretik olarak kullanılmaktadırlar. Çalışmanın amacı geleneksel tıpta birçok kullanım alanı
bulunan bu cinsin P. peregrina türüne ait uçucu yağın scopolamine ile oluşturulan Alzheimer modelinde spatial
hafıza üzerindeki etkilerinin araştırılmasıdır. Scopolamine, amneziye neden olduğu bilinen ve Alzheimer hastalığı
rat modelinde sıklıkla kullanılan farmakolojik bir ajandır Bu amaçla adı geçen uçucu yağ (%1 ve %3) deney
hayvanlarına 21 gün süre ile solunumla uygulanmış ve bu süre sonunda davranış testleri yapılmıştır. Bu testler Ylabirenti
ve radyal-kol labirenti testleridir. Bu testlerin ardından ratlar ötanazi edilmişlerdir. Ratların hipokampüs
beyin homojenatlarında oksidatif stres markörleri değerlendirilmiştir. Scopolamine uygulanan ratlarda
indirgenmiş glutatyon (GSH) ve süperoksit dismutaz (SOD) miktarında ve ayrıca katalaz ve glutatyon peroksidaz
(GPX) spesifik aktivitelerinde önemli derecede azalma görülürken asetilkolinesteraz (AChE) aktivitesinde ve
malondialdehit (MDA) ve protein karbonil seviyelerinde artış gözlenmiştir. P. peregrina uçucu yağı indirgenmiş
GSH, SOD, CAT ve GPX spesifik aktivitelerinde artışa, AChE spesifik aktivitesinde ve MDA ve protein karbonil
seviyelerinde düşüşe neden olmuştur. Ayrıca, P. peregrina uçucu yağı uygulanan ratlarda DNA fragmantasyonu
görülmemiş olup uçucu yağın antiapoptotik aktiviteye sahip olabileceğini düşündürmektedir. Böylece, elde
ettiğimiz sonuçlar P. peregrina uçucu yağı uygulamasının (belirtilen süre ve dozajda) rat hipokampüsünde
oksidatif stresi azaltarak scopolamine ile oluşturulan spatial hafıza bozukluğunu iyileştirdiğini göstermektedir.
