Abstract:
Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nin borçlanmasında Osmanlı Bankası’nın rolü ile dış borçların miktar ve bilesimi incelenmiştir. Osmanlı Devleti’nin yapmış olduğu dış ticaret anlaşmaları ülkeye giren sermaye miktarını günden güne arttırmıştır. Bu dönem süresince ülkeye giren yabancı yatırımlar ağırlıklı olarak, devlet borçlarında ve karşılıklı ticareti geliştirmeyi amaçlayan altyapı yatırımlarında yoğunlaşmıstır. Öte yandan bu dönemde özellikle askeri harcamalar ve saray harcamalarındaki artışlar ile Kırım Savaşı’nın giderleri bütçenin açık vermesine yol açmıştır. Bütçe açıklarını kapatmak için 1854 yılında ilk dış borç alınmış ve borç alma süreci uzun yıllar devam etmiştir. İlk dış borcun alındığı 1854 yılından 1914 yılına kadar farklı yıl ve miktarlarda çeşitli borçlanma anlaşmaları imzalanmıştır. Osmanlı Bankası’nın 1863 tarihinde kurulmasıyla birlikte devletin para basma yetkisi bu bankaya verilmiştir. Bu durum Osmanlı Devleti’nin mali denetim altına girmesine ve mali politikalarını belirlemesinde bağımsızlığını kaybetmesine yol açmıştır. Osmanlı Devleti 1876 yılında borçlarını ödeyemez duruma gelmiş ve borç ödemelerini durdurduğunu ilan ederek bir
anlamda mali iflasını ilan etmiştir. Mali iflasın ilan edilmesi sonucu 1881 yılında Düyunu Umumiye İdaresi kurulmuş ve bu tarihten sonra (1881-1914) Osmanlı Bankası’nın etkinliği daha da artmıştır.
