Antik Troas bölgesinin önemli bir kutsal alanı olan Smintheion bünyesinde yapılan arkeolojik kazılar sırasında ortaya çıkan Erken Kalkolitik 2 (Gülpınar II) ve Orta Kalkolitik dönem (Gülpınar III) yerleşimleri Batı Anadolu Erken ve Orta Kalkolitik dönem toplumlarında tekstil üretimi ile ilgili önemli veriler sunmaktadır. Prehistorik dönemde Anadolu’da tekstil üretiminin dolaylı arkeolojik kanıtları arasında ağırşaklar, tezgâh ağırlıkları, makaralar ile çanak çömlek kaidesi üzerindeki negatif yün, keten ve hasır izleri sayılabilmektedir. Tekstil üretimine ait direkt arkeolojik veriler ise karbonize olmuş bir şekilde günümüze kadar ulaşan kumaş kalıntılarıdır. Kalkolitik Gülpınar yerleşmesinde yapılan kazı çalışmaları sırasında ise tekstil üretiminin dolaylı arkeolojik kanıtları arasında ağırşaklar ve yoğun bir şekilde çanak çömlek kaidesi üzerindeki negatif yün ve keten izleri olduğu görülmektedir. Bu kanıtlar aynı zamanda tekstil üretimi, dokumacılık ve hasırcılığın yerleşimde önemli bir zanaatçılık aktivitesi olduğunu göstermektedir. 2004-2014 kazı sezonlarında ele geçen toplam 39 ağırşak incelenerek kataloglanmıştır. Ağırşak olarak tanımlanan objeler kilden örnekler olup tipolojik olarak 6 farklı forma sahip olduğu görülmektedir. En sık karşılaşılan tipler bikonik, yarı oval ve basık yarımküre ve kesik koni formlu ağırşaklardır. Farklı tipte ve ağırlıkta ağırşakların bulunması dokumacılık için farklı kalınlıklarda iplerin üretilme olasılığını göstermektedir. Diğer yandan ele alınan ağırşaklar Gülpınar ve çevresindeki köylerde geleneksel dokumacılıkta kullanılan etnografik örnekler ile yapılan analojik değerlendirmelerden de yararlanılmıştır. Bu çalışma ile tanıtılan ağırşak tiplerinin prehistorik insanların tekstil üretim geleneklerini anlamamıza ve kullandıkları objelerin işlevlendirilmesine katkı sunması umulmaktadır.
The Early Chalcolithic 2 (Gülpınar II) and Middle Chalcolithic period (Gülpınar III) settlements identified at Smintheion (Sanctuary of Apollo Smintheus) in the southwestern corner of the modern Biga Peninsula (ancient Troad) in north-western Anatolia have provided important evidence about textile production of Anatolian Early and Middle Chalcolithic societies. Several types of spindle whorls, loom weights, spools and pot bases with negative impressions of woven textiles, mats, and baskets are accepted as indirect evidence of textile production in prehistoric Anatolia. Nevertheless, the direct evidence of textile production is scarce and only represented by carbonized textile remains which were rarely found in archeological contexts. The excavations conducted at Chalcolithic settlements of Gülpınar have resulted in identification of clay objects identified as spindle whorls, pot bases with negative impressions of woven textiles, mats, and baskets mostly related to the textile production. According to these findings it is understood that textile production including mat making was an important craft activity at the settlement. Thirty-nine clay objects including referred to as spindle whorls were catalogued from the 2004-2014 excavations. Spindle whorls at Gülpınar shows that they were represented in six different types. The most common forms are biconical, hemispherical and truncated conical types. The spindle whorls in various weights and shapes demonstrate the possibility of different types of width of threads, were produced for weaving. In addition, the spindle whorls are also evaluated with ethnographic examples based on traditional weaving techniques in Gülpınar and its vicinity. It is hoped that these tools will contribute to our understanding of long-term conventions in textile production of prehistoric people and in the functional use of these objects.
