Klasik Türk şiirinde vuslat veya firkat bağlamında oruç

Abstract

Orucun vuslat mı, firkat mi olduğu meselesinden hareketle ya-pılan bu çalışmada, orucun vuslat yahut firkat olarak görülmesi üzerinde durulmuş, seçilen şiir örneklerinden istifade edilerek bu farklılığın neden-leri araştırılmıştır. Klasik Türk şiirinde şairlerin genel olarak orucu ayrılığa, bayramı da vuslata denk görmeleri; bazı şairlerin ise orucu bizatihi sevgi-liye kavuşma olarak algılamaları bu çalışmanın yapılmasında etkili olmuş-tur. Nitekim orucun, rindane tavır takınan şairler tarafından ayrılıkla, bil-hassa mutasavvıf şairler tarafından ise vuslatla ilişkilendirildiği görülmüş-tür. Ayrıca, mutasavvıf şairlere nazaran oruca ve ramazan ayına tamamen farklı bir zaviyeden bakan rind meşrep şairlerin, ondan ne anladıkları hu-susu ele alınmıştır. Orucu mahrumiyet olarak gören bir şair için, haliyle orucun sevgiliden mahrum olmayı ifade ettiği; öte yandan orucu mazhari-yet olarak gören bir şair için de ibadet olan orucun, manevi kazanımları sayesinde ilahî sevgiliye yaklaşmaya bir vesile olduğu, bu yönüyle de vus-lata giden yol vazifesi gördüğü anlaşılmıştır. Mukayese yönteminden ya-rarlanılarak yapılan bu çalışmada, oruca dair vuslat veya firkat eksenindeki yaklaşımların benzer ve farklı yönlerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Oruç ve ramazan ayına bakıştaki bu tezadın, temelde şairlerin meşrebiyle ve oruçtan ne anladıklarıyla ilgili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

: On The fasting has been regarded as ultimate union or separation. In this study, it is aimed to analyse the reasons of this discrepancy by means of chosen poetry samples. The reason why we have conducted this study is that in the classical Turkish poetry, the poets generally consider the fasting and festival as equal to separation and ultimate union respectively while some poets perceive the fasting as the reunion with the beloved. . Therefore, it has been seen that the fasting is associated with separation by poets who take a stand like ode (rindane) and with ultimate union especially by sufi poets. Moreover, the rind spirit poets’ understanding of the fasting and Ramadan is dealt with as they interpret the issue different than sufi poets. It has been understood that for a poet who regards fasting as a deprivation, it is the deprivation from the beloved, however for the one regard it as a privilege, fasting is a kind of worship and a mean to approach to the divine beloved through moral acquisitions, and so a way towards ultimate union. In this study, similar and different aspects of ultimate union or separation approaches to fasting are revealed using comparison methods. It has been concluded that this contrast on the fasting and the Ramadan is about poets’ spirit in the base and about what they understand from the fasting.