Yahya Kemal’in şiirlerinin simge kurgusu ve görüntü düzeyleri

Abstract

İnsan, yeryüzündeki en soylu varlık olarak durmaksızın değişir, dönüşür ve kendini gerçekleştirmesine yardımcı olan simgesel göndergeli değerler yaratır. Bu simgesel anlamda tasarlanmış yaratımlar, aynı zamanda dünyanın yeniden kurgulanmasıdır. Yahya Kemal de simgesel anlamda Türk şiirine çok yüzlü ve estetik bir bütünlük kazandırmıştır. Geleneksel şiirin değer ve olanaklarını Batılı şiirin modern açılımlarıyla birleştiren Yahya Kemal, Türk şiirinin simge ve görüntü düzeyleri açısından tarihsel anlamda çıkarımdır. Geçmişin estetik, melodik ve anlamsal büyüsü ve atılımlarını içinde barındıran Yahya Kemal’in şiir dünyası, aynı zamanda simgelerin dili ve görüntü düzeyleriyle kendi varlık katmanlarını oluşturur. Şairin şiirlerinde dil, coğrafya ve mazinin “kültürel bellek mekânı” dönüşen simge ve görüntüleri, şiirde şeyler dünyası yani fenomenlerin yeniden hatırlanıp keşfedilmesini sağlar. Eşya, nesne ve varlıklara kendi gerçek anlamlarının dışında yeni ve çağrışımsal anlamlar yükleyen Yahya Kemal, simgeler ve onlara yüklediği anlamlarla kendi şiir dünyasını zenginleştirir. Türkçenin anlam evreninde gösteren ve gösterge arsındaki anlam ilişkisini üst bir kurmacayla bize sezdiren şair, simgelerin mitik ve kutsal öyküsünü yeniden kurup okumamızı sağlar. Bu açıdan Türkçenin anlam evreninde kendi ruhunun sonsuz açılımlarını simgelerin yoğun ve sıkıştırılmış anlamlarıyla ortaya koyan Yahya Kemal, kendi bilinçaltı, bilinçdışı ve mitik öğelerini şiirlerinde simgelerin örtük anlamlarıyla ortaya koyar. Yahya Kemal’in şiirlerinin simge kurgusu ve görüntü düzeyleri, şairin varoluşsal değerlerini nesne, eşyaya sinen mitik öyküsünü yeniden kavramamızı sağlar. Nitekim nesne, eşya ruhuna sinen tarih ve gelenek, nesneler dünyasının keşfedilmesi veya keşfedilmeye zorlanması ile kavramların üst bir dili olan simgenin diliyle ortaya konur. İnsan, simgeler ormanında kaybolmuş bir çocuktur. Şairin şiirlerindeki simgesel anlatım bireyselden geleneksele, gelenekselden evrensele açılan bir görüntü arz eder. Bu açıdan şairin şiirlerinde simge, dilin dünyasını yeniden tasarlayan bir anlam üreticidir. Şairin şiirlerinde dini simgeler, tabiat unsurlarının simgesel dili, mekânın simgeleşen yüzü, geleneksel- kültürel simgeler olarak kendini gösterir.

Human being has been in constant process of changing, transforming and creating symbolic reference values which help the self-realization of the individual. These symbolically designed creations can be seen the refictionalization of the world at the same time. Yahya Kemal has added a multi-face and esthetic integrity to Turkish poem. By integrating the traditional poem’s values and opportunities with Western poem’s modern evolutions, Yahya Kemal approaches poem’s symbolic and visual levels in a multidimensional way. The poetic world of Yahya Kemal both harborsthe esthetic, melodic and meaning values and creates the language of the symbols and visual levels according to their own stratification. The language of the poet enables to recover the symbols and images which turns to a cultural memory space. Yahya Kemal enriches the world of poems by attributing new associative meanings and by tackling the symbols with their own historical codes and values. The poet helps to read and re-create the mythic and the holy story of the symbols by giving the signifier-signified relationship with metafiction. He also puts forward his unconscious, subconscious and mythic elements in the symbol’s implicit meaning. The symbolic fiction and image levels of Yahya Kemal helps to understand the mythic story embedded in the object and the poet’s existential values. History embedded in the soul of the subjects could be revealed by exploring the world of objects and the symbols as a metalanguage. The symbolic narration in the poet’s poems can be visualized as an image expanding from individual to traditional, from traditional to the global. In this respect, symbol in Yahya Kemal’s poems is a meaning creating tool re-designing the world of language. The symbolic fiction and levels in Yahya Kemal’s poems could be portrayed as religious symbols, symbolic language of the elements of the nature, the symbolic face of the space and traditional-cultural symbols.