İleri kademede bazı yazlık arpa genotiplerinin farklı çevre şartlarında verim ve kalite parametrelerinin incelenmesi

Abstract

Güneydoğu Anadolu Bölgesi farklı agroekolojik şartları nedeni ile üç alt bölgeye ayrılmaktadır. Kilis’ten başlayıp Mardin ili sınırlarına kadar Suriye sınırı boyunca uzanan alan 1. alt bölge, Adıyaman ilinden başlayıp Siirt ili sınırlarına kadar uzanan ve Karacadağın eteğini kapsayan alan 2. alt bölge, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Doğu Anadolu Bölgesi sınırını kapsayan kuzey kesim (Diyarbakır, Bingöl ve Elazığ sınırı) ise 3. alt bölge olarak belirlenmiştir. Farklı coğrafik özelliklere sahip bu üç alt bölgenin yazlık arpa yetiştiriciliği açısından önemini ortaya çıkarmak ve ileri kademedeki yemlik arpa genotiplerinin bu çevrelerdeki uyumlarını görmek için bu çalışma yürütülmüştür. Çalışmada 20 adet ICARDA orijinli yazlık arpa hattı ile birlikte 5 çeşit standart olarak kullanılmıştır. Denemeler, 2010-2011 yetiştirme sezonunda, tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekrarlamalı, yağışa dayalı şartlarda ve 3 lokasyonda yürütülmüştür. Çalışmada; tane verimi, verimi etkileyen morfolojik karakterler (başaklanma süresi ve bitki boyu) ve bazı kalite kriterleri (hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı, protein ve nişasta oranları) incelenmiştir. Yapılan birleşik analizde, incelenen özellikler bakımından genotip, lokasyon ve genotip x lokasyon interaksiyonunda % 1 ve % 5 düzeyinde önemli farklılıklar belirlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre, verim ve morfolojik karakterler bakımından 2. alt bölge, kalite kriterleri bakımından ise 1. alt bölge ön plana çıkmıştır. Araştırmada kullanılan genotiplerin kalite kriterleri ve verim bakımından alt bölgelerdeki uyumları değişim göstermiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre yurt dışından getirilen ileri kademedeki arpa genotiplerinin farklı coğrafik özelliklere sahip bu üç alt bölge için farklı genotiplerin tescil ettirilmesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi arpa yetiştiriciliği açısından faydalı olacaktır.

Southeastern Anatolia Region, because of the three sub-regions, are divided into different agroecological conditions. The sub-regions are determined as follows; 1 sub-regional, begins of Kilis from the Syrian border, extend along the borders and ends of Mardin. 2. sub-regional, begining from Adiyaman, covering of Karacadağ skirt, and extend to the borders of Siirt. 3 sub-region, Southeastern Anatolia Region (Diyarbakir, Bingol and Elazig border), cutting northern boundary of East Anatolia. This study was caried out Three different geographical features that reveal the importance of the sub-region in terms of spring barley breeding and to view of advanced manger and spring barley genotypes in adaptation to those environments. For this purpose in this study, were used 20 advenced barley genotypes which brought from ICARDA and five varieties. Trials, were conducted in three locations based on rainfall conditions with four replications as randomized complete block design in 2010-2011 breeding season. In this study, were investigated in grain yield, the morphology characters that affect yield (heading time and plant height) and some quality criteria (hectolitre weight, thousand grain weight, protein content, rate of starch, moisture). The combined analysis, in terms of examined facilities, the genotypes, location and genotype x location interaction were determined significant differences in the level of 1% and 5%. According to the results of this analysis, in terms of yield and morphological characters 2. sub-region , in terms of quality criteria 1. sub-region, came to the fore. Advanced levels of genotypes showed change to adaptation in sub-regions in terms of quality and efficiency criteria. According to the results of this investigation some barley genotypes which were brought from abroad to be registered for these three sub-regions with different geographical features will be useful for the Southeastern Anatolia Region.