Arkeolojide hane, mekân ve mekân analizi: Teorik ve pratik yaklaşımlar

Abstract

Bu çalışma Arkeolojide, hane arkeolojisi ve mekân analiz yöntemlerinin teorik ve pratik yönlerini ortaya koymaktadır. Bu bakımdan öncelikle hane arkeolojisi kavramı tanımlanarak bu konuya yapılan teorik yaklaşımlar irdelenmektedir. Bunun ardından, mekân ve mekânsal kullanım başlığı altında “mekân”, “ev”, “hane”, “konut” gibi kavramların anlam yönünden ortak ve farklı noktaları konusunda mevcut teorik yaklaşımlar değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmeyi bu çalışmanın da özünü oluşturan mekân analizi konusunda yapılan teorik ve uygulamalı çalışmalar üzerine genel bir irdeleme takip etmektedir. Ayrıca arkeoloji dünyasında mekân analizi çalışmalarında benimsenen yöntemler tanıtılmaktadır. Arkeolojide mekân analizi yöntemleri arasında; etnoarkeolojik araştırmalar, mekân dizim analizi, taban dizim analizi (taban buluntularının mekânsal dağılımı), mikroarkeoloji ve mikromorfoloji, toprak kimyası analizi, fitolit analizi gibi yöntemlerin uygulandığı bilinmektedir. Prehistorik döneme atfedilen kazılarda mekân analizinde kullanılan yöntemlerin son zamanlarda oldukça yoğun uygulanmaya başlanması, insan-mekân ilişkisi bağlamında, mimari kalıntıların mekânsal kullanımlarının anlaşılmasına katkı sağlamaktadır.

The aim of this study is to present the recent theoretical and practical aspects of household archeology, and spatial analysis methods in archaeology. In this respect, firstly, the concept of household archeology is defined, and its theoretical approaches are examined. After that, the current theoretical approaches to the common and different points of the concepts such as, “space”, “house”, “household”, “housing” in terms of space and spatial use were evaluated. This evaluation is followed by a general discussion of the theoretical and practical studies on the spatial analysis, which constitute the essence of this study. In addition, the methods used in the spatial analysis in archeology are widely introduced. Among the spatial analysis methods in archeology; ethnoarchaeological researches, space syntax analysis, the analysis of house floor assemblages (spatial distribution of house floor assemblages findings), microarchaeology and micromorphology, soil chemistry analysis, phytolite analysis are known to be applied. In the excavations attributed to the prehistoric period, the introduction of the methods used in the spatial analysis in the recent times has contributed to the understanding of the spatial uses of architectural remains in the context of the human-space relationship.